John Grisham, De Aanklacht

Aanklacht tegen Amerika

Een nieuw boek van John Grisham is altijd iets speciaals. Wat heeft de grootmeester nu voor zijn fans in de aanbieding? Grisham heeft zich op vrijwel alle verschillende genres – thrillers, romans, fictie, non-fictie – al een keer uitgeleefd, maar toch voegt de koning van de ‘legal thriller’ met De Aanklacht weer een nieuw hoofdstuk aan zijn werk toe.

Het boek begint traditioneel. Een klein advocatenkantoor van het platteland neemt het voor een ernstig gedupeerde klant op tegen een groot chemisch bedrijf dat tientallen jaren zijn giftige afval achter de fabriek in een ravijn heeft gestort. Natuurlijk volkomen illegaal, maar de federale milieudienst, de regionale en lokale overheid, eigenlijk iedereen keek de andere kant op. Smeergeld of politieke druk om de werkgelegenheid in de uithoek van Amerika te houden zorgden er voor dat de eigenaren in New York het geld met bakken binnen konden halen.

Maar het imperium wankelt als tegen alle verwachtingen het bedrijf de zaak verliest en tientallen miljoenen dollars schadevergoeding moet betalen. Die ene klacht is nog niet zo erg, maar het hele dorp wordt meteen door letselschadeadvocaten overstroomd: het regent klachten en alle gedupeerden houden hun hand op. De kassa zal gaan rinkelen.

Tot zover is het een verhaal dat al veel vaker is geschreven. Er is zelfs een zeer succesvolle verfilming van een dergelijke zaak gemaakt: Erin Brockovich met Julia Roberts in een schitterende hoofdrol. Maar John Grisham bewijst zijn meesterschap door het verhaal een heel eigen, bizarre draai te geven. Daarmee wordt De Aanklacht eigenlijk een aanklacht tegen Amerika zelf. Het politieke systeem wordt door Grisham genadeloos ontmaskerd. Lobbygroepen, schimmige consultants en senatoren zijn te koop, waarmee rijke Amerikanen – en hun bedrijven – verkiezingen naar hun hand kunnen zetten. De grootste beurs wint en niet de idealistische wereldverbeteraar die gelooft in het Amerikaanse democratische systeem.

John Grisham schildert een Amerikaanse samenleving die wordt beheerst door bekrompen egoïsme, het najagen van materiële welvaart en een bedroevende naïviteit bij de mensen die het goed bedoelen. Grisham schopt tegen Amerikaanse heilige huisjes. En houdt zich bovendien niet aan de Amerikaanse gewoonte dat een verhaal goed moet aflopen.

Samen met de bekende snelle pen, scherpe dialogen en zijn inzicht in de Amerikaanse samenleving en dan vooral van de werking van het rechterlijke systeem, is De Aanklacht veel meer dan weer een thriller van een Amerikaanse bestsellerauteur. Wie dacht dat de scherpte er bij Grisham zo langzamerhand wel af zou zijn, vergist zich. De Aanklacht is een prachtig boek met een mooi plot en een nog mooier doorkijkje naar de duistere kanten van de Amerikaanse samenleving.