Waardering:

Nordic Noir

Een schrijver moet zichzelf blijven vernieuwen om het creatieve proces aan de gang te houden. ‘Dat is voor mij het beste’, zegt de IJslandse auteur Yrsa Sigurdardottir. Daarom stopt ze ook na zes boeken in de serie rond hoofdinspecteur Huldar. ‘De agent wilde wel verder met de serie, maar ik blijf er bij: ik stop voordat ik het zat ben’.

Foto Lilja Birgisdottir

Het is en blijft lastig om vast te stellen wat nu eigenlijk de stijl van Yrsa Sigurdardottirs boeken is. Schrijft zij thrillers over een politiecommissaris? Of is zij meer van de horror? Bovennatuurlijke verschijnselen? Pas als je het boek open slaat weet je het zeker.

De IJslandse schrijfster – op bezoek in Amsterdam voor haar nieuwe boek RIP – lacht. In haar eerdere boeken zat altijd een element van bovennatuurlijke fenomenen. En daarna was het vooral horror. Yrsa Sigurdardottir legt uit: ‘Ik ben zelf gek op horror. Fantastisch als het goed geschreven is. Maar ik had daar op een bepaald moment genoeg van. Ik wilde iets heel anders. Geen horror meer, maar iets moderns, honderd procent grootstedelijk. Dat is deze serie rond Huldar en kinderpsycholoog Freya geworden. Meer in lijn met de gebruikelijke Scandinavische traditie van thrillers. Nordic noir zeg maar’.

De serie politiethrillers is in IJsland al verschenen. Alle zes delen. Want meer dan zes wilde de schrijfster niet. ‘Mijn agent vroeg me hoeveel boeken er in de serie zouden komen. Ik zei zes. Hij wilde meer, maar ik ben er bij gebleven. Ik wilde stoppen voordat ik er geen zin meer in had. Ik vind dat een schrijver moet blijven veranderen. Voor het creatieve proces. Dat is in ieder geval voor mij het beste’.

In haar nieuwe boek, RIP, wordt een jong meisje in de bioscoop waar zij werkt, aangevallen. Haar vrienden op snapchat ontvangen een filmpje waarin zij om vergeving smeekt. Het helpt haar niet: de dader vermoordt haar. Enkele dagen later is een tienerjongen op dezelfde wijze slachtoffer. Ook hij smeekt in een filmpje op snapchat om vergeving, waarna hij toch wordt vermoord. Inspecteur Huldar werkt ook in dit derde boek van de serie samen met kinderpsycholoog Freya. Die laatste is er van overtuigd dat de tieners slachtoffer zijn van iemand die wraak neemt op pesterijen op school en via social media. Zoals zij vroeger als kind op school ook doorlopend werd gepest. De zoektocht van de politie staat onder steeds grotere druk om te voorkomen dat er nog een derde slachtoffer valt. RIP is een zeer goed geschreven thriller met een ingenieus plot.

Het idee voor het boek is bij de schrijfster ontstaan naar aanleiding van berichten over een 11-jarige jongen die zelfmoord pleegde nadat hij jaren was gepest op school en op sociale media. ‘Er was zoveel mis gegaan. Afschuwelijk’, zegt Yrsa Sigurdardottir met ene huivering.

Heeft u zelf ervaring met pesten?

Yrsa Sigurdardottir: ‘Toen ik klein was, kende we in IJsland niet eens een woord voor pesten. We noemden het met een Engels woord ‘teasing’. Treiteren. En dat is volkomen anders dan echt pesten. Mijn kinderen zijn nooit gepest, maar ik zag het verschijnsel wel bij de kinderen van vrienden. Zoiets vreet energie, heeft een grote impact. Maar als je er tegen vecht, houdt het wel op. Die pestkoppen zijn eigenlijk laf, vind ik. En er is echt iets mis met die pestkoppen. Of er is iets fout in hun omgeving, hun thuissituatie, of met hun persoonlijkheid. Anders doe je zoiets niet’.

Zijn het vooral jongens die pesten?

Yrsa Sigurdardottir: Dat was voor mij een verrassing toen ik voor dit boek onderzoek deed. Ik had gedacht dat het vooral meisjes zouden zijn die meisjes pesten. Het is wel zo dat meisjes vooral met woorden pesten en jongens dat fysiek doen. En meisjes pesten vooral meisjes en jongens gaan tegen jongens te keer. Een meisje aarzelt als het om het pesten van een jongen gaat, want zij is bang dat die jongen dan fysiek terug slaat’.

In een serie is het vooral belangrijk dat de personages blijven boeien, anders haken lezers af.

Yrsa Sigurdardottir: ‘Je hebt twee soorten series. In de ene verandert de hoofdpersoon niet of nauwelijks. Dat is bijvoorbeeld bij Jack Reacher van de schrijver Lee Child het geval. Of de karakters ontwikkelen zich gedurende de serie waardoor de verhalen veranderen. De ene versie van een serie is niet beter of slechter dan de andere, zeker niet. Maar ik schrijf zelf over complexe situaties in de levens van mijn hoofdpersonen. Dus ik schrijf over veranderingen en ontwikkelingen van de personages. En dat betekent voor mij dat ik er op een bepaald moment mee moet stoppen voordat ik er genoeg van heb’.

Deze serie heeft ingewikkelde plots met telkens een anker in de actualiteit. Is dat moeilijk schrijven?

Yrsa Sigurdardottir: Ik werk nog steeds parttime als ingenieur waterkracht. Door dat werk ben ik gewend om complexe situaties te bekijken, een tijdpad voor ontwikkelingen op te stellen. Dat gebruik ik ook voor het schrijven van boeken. Ik maak zelf eerst een schema met de belangrijkste lijn in het manuscript. Maar ik maak nooit een eerste versie, die je dan van de redacteur van de uitgeverij een paar keer moet herschrijven voordat het goed is. Ik stuur elk hoofdstuk dat ik af heb naar die redacteur. En na tien hoofdstukken lees ik mijn eigen werk door. Ik heb het geluk dat ik het manuscript dan kan lezen als ik het niet heb geschreven. Als een gewone lezer dus. Dan verander ik dingen waarvan ik vind dat die beter moeten. Daarna ga ik de volgende tien hoofdstukken doen. Het voordeel van deze manier van schrijven is dat als ik dingen wil veranderen, ik dan niet het hele boek door moet nemen om die verandering door te voeren. Want ik ben bang dat alles vastloopt in het boek als ik het niet zo doe. Mijn plots zijn altijd zo ingewikkeld. Tja een nadeel is er wel voor de uitgever. Ik werk altijd heel dicht tegen de deadline aan. Als ik het laatste hoofdstuk naar de redacteur stuur, ligt het boek een paar weken later al in de winkel. En daar zijn de uitgevers niet altijd even blij mee. Die hebben liever wat meer speling.

Bestel direct van de uitgever via deze link.