Waardering:

‘Ergens worden arbeiders uitgebuit’

Een Amerikaanse ondernemer heeft met één geniale gedachte een online winkel opgezet die de markt volledig domineert, vindt zichzelf een held, doordat hij zo veel mensen een baan geeft en het leven van consumenten gemakkelijker maakt. Maar in zijn magazijnen worden de werknemers onderdrukt, uitgebuit en gekleineerd. De New Yorker Rob Hart schreef een pakkend boek over de uitbuiting en zelfverheerlijking. ‘het is een duister boek. En dat terwijl ik toch echt een optimist ben’.

Foto Ed Coenen

De grote Tech reuzen in Amerika zeggen dat zij bijdragen aan een gemakkelijker levensstijl. Boodschappen online, geen rijen bij de kassa’s, parkeerproblemen in de binnenstad, allemaal verleden tijd. En de werknemers in de enorme pakhuizen zien er op de advertenties altijd vrolijk uit. Stralende lach op het gezicht, altijd jong, fit met een goed figuur.

Maar hoe anders is de werkelijkheid. Werknemers van Google, Amazon klagen steen en been over de arbeidsomstandigheden, orderpickers rennen zich rot, plaspauzes zijn er nauwelijks, te vaak ziek betekent ontslag. De Amerikaanse schrijver Rob Hart las jaren geleden een artikel over de slechte werkomstandigheden in die pakhuizen en dacht: daar zit een boek in. ‘Ik heb jarenlang krantenknipsels bewaard met het idee er ooit een keer over te gaan schrijven. Op een gegeven moment dacht ik bij mezelf dat ik moest beginnen. Stel dat een ander met het idee aan de haal gaat en eerder is. Dat zou wel erg dom zijn van mezelf, dacht ik’.

Meerdere keren probeerde hij een begin te maken, maar het lukte hem maar niet om er een goed lopend verhaal van te maken. ‘Het werkte gewoon niet. Het internetbedrijf, dat ik voor ogen had, was zo groot dat het een eigen stem moest hebben. Toen ben ik op het idee gegeven om Gibson, de oprichter en eigenaar, in het boek die stem te geven. De man denkt zelf dat hij een held is. Dat hij de mensheid een dienst heeft bewezen door het bedrijf op te richten. Maar net als Mark Zuckerberg van Facebook of Jeff Bezos van Amazon zijn zo groot geworden dat ze denken dat ze altijd gelijk hebben. Wat een ander van hun ideeën vindt, doet er voor hen niet meer toe’.

In Cloud is Gibson op het idee gekomen om met drones te bezorgen vanuit centrale pakhuizen. Rond die pakhuizen bouwt hij hele steden voor de werknemers, die helemaal niet meer buiten komen. Zij worden betaald met ‘Cloudpunten’ die buiten de pakhuizen kunnen worden omgezet in echt geld. Maar dan wel met een commissie voor Cloud. Er is geen vakbond, de werknemers hebben geen rechten, worden voortdurend gecontroleerd, de computer volgt al hun gangen op het werk, maar ook privé. Een kleine ondernemer die door het enorme internetbedrijf failliet is gegaan, gaat bij Cloud werken en krijgt een relatie. Maar die vrouw is undercover. Zij is een bedrijfsspion die het geheim van het succes van Cloud moet vinden. Waar de een op geheimen jaagt, denkt de ander er over na of en zo ja hoe hij de internetreus kan laten struikelen.

Cloud schetst een nogal donker beeld van de toekomst. Een grote internetwinkel met eigen woontorens buiten de steden en failliete binnensteden zonder winkels of andere bedrijven. Niemand gaat nog de deur uit. Alles is ten slotte bij Cloud te krijgen.

Rob Hart: ‘Het ziet er donker uit. Maar eigenlijk ben ik een optimist. Ik denk dat de mensen wakker zijn geworden, bewuster van de gevaren. Ze weten wat er aan de hand is. Dat was vier jaar geleden veel minder het geval. De grote Tech bedrijven zitten nu zo diep in het leven van alledag. Terwijl we goed weten dat geen bedrijf is een behoorlijk salaris wil betalen. De kloof tussen arm en rijk is zo ontzettend groot geworden. Dat is gewoon het systeem van nu. Wat je ook koopt, er is altijd wel ergens op de wereld een arbeider die daarvoor wordt uitgebuit. Maar wij in Amerika hoeven die arbeider niet in de ogen te kijken. Als hun producten ons leven maar comfortabeler maken, dan is het voor ons al in orde. Kijk naar de fabricage van mobiele telefoons. Die worden gemaakt op een manier die in Amerika volgens de wet helemaal niet mag. Dus worden de mobieltjes in andere landen gemaakt waar dergelijke wetten niet bestaan. En Amerika komt er blijkbaar nog steeds mee weg. Neem een bedrijf als Uber, de wereldwijde taxidienst. Die bestaat feitelijk alleen omdat het geen enkele bescherming biedt aan werknemers. De chauffeurs werken en de oprichters en eigenaren liggen in Californië op het strand’.

U klinkt als een communist!

Rob Hart lacht: ‘Nou ja, communist. Ik ben op z’n minst een socialist’. Daarna serieuzer: ‘Het kapitalisme is een heel goede economische ordening geweest. Maar het is nu verworden tot een race wie het meeste geld kan verdienen zonder enige rekening te houden met de menselijke kosten die dat met zich mee brengt. Het is een ‘free for all’ geworden met bovendien een verhouding tussen bedrijven en politiek. In Amerika geven bedrijven geld aan politici om te worden gekozen en na de verkiezingen geven de politici belastingdeals aan die bedrijven. Zo houdt het elkaar in stand’.

Heeft u ervaring met dergelijke politiek?

Rob Hart: ‘Als achttienjarige wilde ik een boek schrijven, maar dat kon ik toen niet. Ik heb vervolgens een journalistieke opleiding gevolgd en ben voor een krant gaan werken. Eerst voor verslagen van brandjes en zo maar later voor de gemeentelijke politiek in New York. Dus ik ken de stank van de politiek uit de eerste hand. Na mijn werk als journalist heb ik een tijd een kleine uitgeverij in de kelder van een boekwinkel op Manhattan. Wij deden oudere boeken die niet meer in druk waren of waar de rechten vrij van waren. Oudere spannende boeken van schrijvers als James M. Cain, Ross McDonald en Ellis Peters. Vooral die laatste deed het voor ons heel erg goed. Ik ben er een tijdje geleden mee gestopt. Het was niet vol te houden. Ik ben nu een fulltime schrijver. Dat is handig met een dochtertje en een vrouw die fulltime werkt. Dan kan ik haar naar school brengen of opvangen als er iets aan de hand is’.

Karakter_logo_WWW_groot


Bestel dit boek direct van de uitgever via deze link.