Niet achterom kijken
Alleskunner Jo Nesbø houdt niet van achterom kijken. Als hij iets af heeft, kijkt hij er niet meer naar om. ‘Als je achterom kijkt naar wat je hebt bereikt, dan ga je langzaam dood. Als je op een fiets zit, moet je ook niet stoppen. Dan val je. En je moet op de weg vóór je blijven letten’.
Van professioneel voetballer naar popmuzikant naar beurshandelaar naar schrijver. Er zijn maar weinig mensen die een dergelijk pad succesvol bewandelen, maar de Noor Jo Nesbø is wel zo iemand. In Nederland is hij vooral bekend van zijn zeer gewelddadige serie rond rechercheur Harry Hole. Onlangs is zijn nieuwe boek Koninkrijk uitgekomen en vorige week is het geschenkboek De jaloezie man van de Noorse schrijver gepresenteerd. Dit geschenkboek in opdracht van de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) zou oorspronkelijk in de zomer verschijnen maar door de pandemie is dit uitgesteld tot november. Bij aankoop van een boek krijgt de koper het boek van Nesbø er gratis bij.
Het verhaal van het geschenkboek speelt zich af op het Griekse eiland Kalymnos, bekend van de mooie stranden en bij klimmers populair vanwege de aanwezige rotsen. Een Duitse toerist verdwijnt spoorloos en de Atheense inspecteur Nikos Balli, specialist in het oplossen van misdaden waarbij jaloezie een rol speelt, komt de plaatselijke politie helpen.
‘Nee, ik ben waarschijnlijk niet jaloerser dan wie ook’, zegt Jo Nesbø in de bibliotheek van het Amsterdamse hotel Ambassade. De pezige man van 61 jaar met ringbaardje en ouderwetse pet op het hoofd, spreekt zacht en bedachtzaam. Maar tegelijk is hij open over zijn motieven, zijn leven, zijn werk. ‘Als tiener was ik verliefd op een meisje. Die ging er vervolgens vandoor met een vriend van me. Toen ben ik onverwacht getroffen door een golf van jaloezie. Ik schrok van mijn eigen emotie en verachtte mezelf. Jaloezie is een emotie waar je niets mee kan. Angst, woede, agressie, daar kun je wat mee. Met jaloezie niet’.
In Koninkrijk spelen andere emoties dan jaloezie een belangrijke rol. In het koude, onherbergzame platteland van Noorwegen botsen de twee broers Roy en Karl. Kent Nesbø – geboren in Oslo – dat land van kleine dorpjes in de ruige natuur? ‘Ik logeerde als kind in de vakantie bij mijn opa en oma, die in zo’n dorpje woonden. En met de band hebben we alle steden en dorpen in Noorwegen bezocht. Ik denk dat ik echt overal ben geweest. Ik ken de sfeer in de dorpen en de houding van de mensen die er wonen. De jongeren trekken er weg, want er is niets te doen en iedereen weet alles van elkaar. Maar tegelijk heeft het iets veiligs om er te wonen. Als er iets gebeurt, staan de buren voor je klaar. De mensen kijken naar elkaar om’.
Jo Nesbø heeft liever de grote stad met aardige buren. ‘Die vragen je voor een welkomstdrankje, nodigen je uit voor een dinertje. Zo’n buurman ben ik niet. Beleefd tegen de buren als je ze tegenkomt, maar ik ben echt een eenling. Dat is het verschil tussen extrovert en introvert. Extroverte mensen krijgen energie van gezelschap. Ik heb als introverte man lange pauzes van sociale contacten nodig. Dat wordt erger als je ouder wordt. Je hoeft je niet meer anders voor te doen. Dan denk je bij jezelf: dit is wie ik ben’, lacht de schrijver.
Hoewel Koninkrijk geen echte thriller is, is de sfeer donker en dreigend. Nesbø: ‘Ook in boeken die niet over misdaad gaan, komen elementen van die misdaad voor. Volgens een klassieke Amerikaanse schrijver komen in alle boeken liefde en moord voor. Nou, dat geldt zeker ook voor Koninkrijk. Ik schrijf niet alleen thrillers. Kinderboeken, romans, liedjes voor de band, korte verhalen. Ik ben een verhalenverteller, geen misdaadverslaggever’.
De uitstap naar Griekenland is voor Jo Nesbø vanzelfsprekend. Hij gaat al jaren naar Kalymnos (een eiland vlakbij het beter bekende Kos) om vakantie te vieren. Maar ook om er te schrijven en om te klimmen. Het eiland heeft een grote aantrekkingskracht voor enthousiaste klimmers die de moeilijke rotsen willen overwinnen. ‘Voor een klimtijdschrift heb ik een kort verhaal geschreven over een verdwenen toerist. Dat is voor mij de inspiratie geweest om De jaloezie man te schrijven. Ik ben nu bezig met een documentair boek over drie beroemde klimmers, die het onmogelijke hebben gepresteerd in het Amerikaanse Yosemite-park en in de Himalaya’, aldus Nesbø.
Hij gaat er nog eens goed voor zitten, drinkt zijn koffie op. ‘Ik heb mezelf een nieuw doel gesteld: ik wil het level 8A halen. Dat is bijna onmogelijk voor mij met mijn beperkte talent voor klimmen. Ik ben er nog heel ver vandaan, maar dit is mijn laatste kruistocht. Mijn enige doel op dit moment. Het is voor niemand belangrijk, alleen voor mij. En als ik iets heb bereikt, dan kijk ik er niet meer naar om. Als je gaat genieten van wat je hebt gedaan, sterf je beetje bij beetje. Een Amerikaanse filosoof heeft ooit gezegd: als je op een fiets zit, moet je niet stoppen. Dan val je. Sommige mensen nemen veel foto’s en gaan die dan bekijken. Ik doe dat nooit. Ik kijk niet terug. Als je op een fiets zit, moet je ook niet achterom kijken. Kijk vóór je naar de weg die je gaat’.
De schrijver en muzikant duikt dieper in zijn eigen leven als hij memoreert dat veel familieleden vroeg zijn gestorven en dat hij vreest dat een dergelijk lot ook hem wacht. Jo Nesbø openhartig: ‘Ik flirt met dat klimmen met mijn angst voor de dood. Ik heb namelijk een beetje last van hoogtevrees en toch ga ik buiten klimmen. Zoals ik ook met de dood bezig ben als ik over Harry Hole schrijf. Maar dan wel veilig vanuit mijn woonkamer. Ik heb geen haast, hoor, maar ‘time is not on my side’. Ik realiseer me dat ik misschien niet alle ideeën voor boeken die ik heb, zal kunnen schrijven in de tijd die mij nog rest’. En hij voegt er glimlachend aan toe: ‘Mijn eerste boek heb ik in vijf weken geschreven, maar ik schrijf nu wat langzamer’.
Bestel direct van de uitgever via deze link.