Waardering:

De ene schrijver heeft het geluk een uitgever te vinden die zijn werk wil hebben. Een ander zoekt zonder iemand te vinden. De Zweedse Frida Moisto deed het helemaal anders: zij gaf haar boek in eigen beheer uit. Een grote uitgever in Stockholm kreeg een exemplaar in handen en belde met de vraag of hij het mocht uitgeven. ‘Nou, dat mag’, vertelt de schrijfster in de woonkamer van haar Nederlandse uitgeefster.

foto Ed Coenen

Het zal in Zweden net zo moeilijk zijn als in Nederland: een zelfverklaarde schrijver stuurt zijn manuscript in naar een uitgever. Dat met veel moeite, tijd en geduld gemaakt toekomstige boek belandt op een grote stapel. Per jaar komen er bij uitgevers honderden, misschien zelfs wel duizenden, van dergelijke manuscripten binnen. Met de post, via de mail, via bekenden, vrienden, relaties, het komt allemaal op die ene, gevreesde, stapel.

Bij Frida Moisto is het anders gelopen. Zij heeft een bijzondere weg gekozen. ‘Mijn vader is wiskundeleraar’, vertelt de Zweedse Frida Moisto, ‘en weet wel wat van cijfers. Als er tussen de twee- en drieduizend binnen komen en er twee per jaar worden uitgegeven, dan ben ik niet een van die twee gelukkigen, dacht ik bij mezelf. Daar ga ik niet op zitten wachten. Ik ga mijn boek wel zelf uitgeven. De eerste druk van drieduizend exemplaren heb ik in twee maanden verkocht. En toen belde een uitgever of hij het mocht uitgeven’. Lachend: ‘Nou, zei ik, dat mag’.

Was het niet spannend, zelf je boek uitgeven?

Frida Moisto: ‘Ik heb het geschreven in de periode dat mijn dochtertje heel erg ziek was. Na haar geboorte is het een jaar lang de vraag geweest of zij het zou overleven. Moesten wij haar eerste verjaardag of haar begrafenis voorbereiden? Alles is goed gekomen, maar ik was zo ontzettend boos op alles en iedereen. Voor die tijd was ik altijd bang voor kleine dingetjes. Maar toen bedacht ik: ik ben gewoon nooit meer bang. Dat is ook de kracht geweest om mijn boek zelf uit te geven. Het was mijn droom om dat te doen en dat heb ik gewoon gedaan. Ik had er ook alle vertrouwen in dat dit boek zou lukken. Ik heb al twee eerdere boeken geschreven, die niet zijn uitgegeven. Dat gaat ook niet gebeuren. Daar zijn ze te slecht voor. Maar deze keer heb ik een eindredacteur ingehuurd. O, wat haatte ik haar. Al die dingen die ik moest veranderen. Maar ik dacht: ik betaal een adviseur en dan kan ik maar beter naar haar luisteren. Later zijn we goede vriendinnen geworden. Ik vertelde haar dat ik haar zo haatte en daar moest ze hard om lachen’.

Waarom moest het dan een thriller worden?

Frida Moisto: Ik houd erg van spannende boek en lees veel. Maar ik vond het eigenlijk wel erg dat mijn stad, Jönköping, geen eigen serie had, zoals Stockholm of Götenborg. Toen dacht ik al: dan ga ik dat toch doen. Ik werk als verpleegster in het ziekenhuis op de afdeling oncologie. Dat is overdag best wel een donkere wereld met ziekte en sterven. Ook van jonge mensen. Ik huil veel op mijn werk, maar het is wel belangrijk werk. Je helpt mensen. Na een sterfgeval ga ik naar huis en vermoord iemand in mijn boek. Op papier natuurlijk, hè. Ik schrijf eigenlijk dat zwarte van me af zodat ik de volgende dag weer naar mijn werk kan. Werk en schrijven gaat zo voor mij hand-in-hand’.

Waar haalt u dan de tijd vandaan? Werk, een man, twee kinderen, een huishouden?

Frida Moisto: ‘Ik maak er gewoon tijd voor. Ik schrijf al mijn hele leven. Als kind verzon ik al verhaaltjes. Ik kijk weinig televisie en heb jammer genoeg ook niet meer zo veel tijd om te lezen. ’s Avonds als de kinderen naar bed zijn, zit ik op de bank met mijn laptop. Mijn man is geen grote prater, wel een lezer. Die zit naast me op de bank zijn boek te lezen’.

Net nitroglicerine vertelt het verhaal van Lisa Engström, een jonge, boze rechercheur, die haar duistere verleden probeert te vergeten. Ze heeft een kort lontje en zegt onomwonden waar het op staat. Samen met een oudere partner krijgt zij te maken met de moord op een dure advocaat. Tijdens het onderzoek komen de twee rechercheurs er achter dat achter de voordeur van het dure advocatengezin veel ellende en verdrongen leed schuil gaat. In een directe en aansprekende stijl weet Frida Moisto haar hoofdpersoon goed te beschrijven en tot leven te laten komen. Het is Lisa die het verhaal draagt. Het is de bedoeling van de schrijfster dat er een serie zal verschijnen rond die Lisa in Jönköping, waar zij geboren en getogen is.

Frida Moisto: ‘De traditionele Zweedse rechercheur in een thriller is een man van middelbare leeftijd, te dik en een drankprobleem. Ik wilde iets anders. Ik hield erg van Lisbeth Salander van Stief Larsson en mijn Lisa moest zoiets worden’.

Is er al een tweede deel?

Frida Moisto: ‘Het eerste deel is nu anderhalf jaar geleden uitgekomen. En een paar weken geleden is in Zweden deel twee verschenen. En ik ben nu al op pagina 150 van nummer drie. Ik schrijf gewoon altijd. Op mijn laptop. Of zoals nu in Nederland, als ik mijn laptop niet bij me heb, op mijn telefoon. Ik heb altijd ideeën voor een verhaal of voor personages. Als ik bezig ben met een routineklus op mijn werk, dwalen mijn gedachten af en denk ik vaak over mijn verhalen. Ik had een keer een geweldige scene in mijn hoofd. Dat was thuis en toen begonnen de kinderen ruzie te maken, echt te vechten. Ik moest ingrijpen en daarna was ik die scene helemaal vergeten. Nooit meer terug gekomen. Sindsdien schrijf ik alles op. Op een papiertje, of op mijn telefoon. Ik zit altijd met mijn personages in mijn hoofd. Ik dacht dat iedereen dat iedereen dat had. Ik sta ook altijd naar mensen te kijken of ik ben ze aan het afluisteren. In de rij voor de kassa, op een terrasje. Want hoe kan ik anders weten hoe een oude man praat, welke taal hij gebruikt. Hoe jongeren praten, welke woorden. Maar ik zeg het altijd tegen mensen dat ik heb meegeluisterd. En ik vraag mensen of ik hun naam mag gebruiken voor een van mijn personages. Ik doe het niet stiekem’.

Bestel dit boek direct van de uitgever via deze link.