Waardering:

IJzersterk verhaal met sociale impact

Het nieuwe boek van de Zweedse schrijfster Camilla Läckberg, Heks, is een ijzersterk spannend verhaal maar tegelijk stemt het tot nadenken over immigranten, heksenvervolging, sociale isolatie en rechts-extremisme. Dit hoort bij haar en haar boeken, want naast entertainment wil zij haar lezers aanzetten tot nadenken over sociale misstanden.

foto Ed Coenen

Een vierjarig meisje verdwijnt spoorloos. Het Zweedse dorp is meteen in rep en roer, want jaren geleden verdween van dezelfde boerderij ook een meisje. De paniek slaat echt toe als ook dit verdwenen kind dood wordt gevonden in het bos. Al die jaren geleden zijn twee meiden schuldig bevonden aan de moord. En is het toeval dat die twee in het dorp terug zijn als er weer een meisje verdwijnt? Schrijfster Erica Falck boog zich al over de oude zaak om er een boek aan te wijden en zij spoort haar man inspecteur Patrik Hedström aan de twee zaken samen te onderzoeken.
Dit verhaal is het uitgangspunt van het nieuwe boek van de Zweedse schrijfster Camilla Läckberg, bekend van haar serie rond Hedström, Falck in hun dorp Fjällbacka. Het heeft zelfs een tv-serie opgeleverd. Maar Heks is meer dan alleen een spannend moordverhaal. ‘Mijn eerste doel is entertainment’, vertelt de schrijfster in het Amsterdamse Ambassadehotel. ‘Ik wil mensen ook de context van het verhaal laten zien. Mijn tweede doel is ik met mijnboeken mensen aanzet tot nadenken’.
In Heks gaat het dan ook om veel meer dan alleen een verdwenen kind. Een asielzoekerscentrum gaat in de brand omdat het hele dorp ‘weet’ dat de dader een vluchteling uit het centrum is. En het feit dat een van de veroordeelde vrouwen terug is in het dorp is voor velen ook een reden om haar als schuldige aan te wijzen. Mensen wijzen haar na en fluisteren ‘heks’. En dan is er nog de zestiende-eeuwse heksenjacht in de streek. Speelt die jacht van toen nog een rol?
Vooral de immigranten en de reactie van de samenleving op hun komst zit Läckberg hoog. Heel erg hoog.
‘Zo veel immigranten proberen bij te dragen. Een kleine minderheid niet. Dat kan toch niet het oordeel over allen bepalen? Mensen zijn op zoek naar makkelijke antwoorden. Baan kwijt? Dat komt door de vluchtelingen. Een verkrachting? Dat zal een asielzoeker wel hebben gedaan. Politieke partijen spelen in op die angst voor de nieuwkomers. Zij geven de mensen een nieuwe vijand om hen de schuld te geven voor alles dat mis gaat. Het is dezelfde retoriek van de jaren dertig in Duitsland. Toen waren het de joden, nu zijn het de immigranten. Ik vind het echt heel erg eng, zoals er over mensen wordt gesproken. De mensen denken dat wat er nu gebeurt uniek is. Pas als ze lezen dat het in de jaren dertig ook zo was, slaat de angst toe. Zonder het verleden begrijp je het heden niet. Daarom heb ik het ook in Heks opgenomen. Ik schrijf over wat mij bezig houdt, waar ik emotioneel achter sta’.
‘Ik heb geen agenda voor dit soort dingen. Het verhaal komt op de eerste plaats. Altijd eerst het verhaal. Maar dan volgt de context, de opvoeding, opvattingen. Iedereen heeft zijn eigen context. Ik heb de mijne. En die gaat vooral over de verhouding tussen mensen. Als schrijver moet je toch een zekere empathie hebben, want je schrijft ook over en voor mensen. Ik zie het allemaal niet zwart of wit. Ik zie de gebeurtenissen in grijstinten, zie de verschillende kanten. Er zijn ten slotte geen makkelijke, simpele antwoorden mogelijk’.

Krijgt u reacties op uw stellingname over immigranten?
Camilla Läckberg: ‘Ik word van alles genoemd op social media. Ik ben niet bang. Die mensen die schelden zijn lafaards. Ze durven niets te doen. Misschien ben ik hierover naïef, maar wat voor een mens zou ik zijn als ik mijn mond houd? Ik ben een publiek persoon en krijg van veel mensen aandacht. Daar moet ik meer mee doen dan alleen reclame maken voor handtasjes’. Lachend: ‘Alhoewel ik ook dol ben op tasjes, hoor’.

U schrijft over moord en doodslag. En toch ziet u het goede in de mens?
Camilla Läckberg: ‘Ik leef van de gruwelijke dingen die mensen elkaar aan doen. Maar er is ook altijd iemand die goed doet. Als ik op de Titanic zou hebben gestaan, zou ik dan mijn plaats in een reddingsboot hebben afgestaan aan een vrouw met een klein kind? Of zou ik over die vrouw heen klimmen om maar in de reddingsboot te komen? Dat weet je nooit van jezelf. Maar er is altijd hoop. Ik ben als ambassadeur voor Unicef naar Zambia geweest. En daar zie je ondanks alle ellende en armoede ook mensen die goed doen. Wij hebben het in het westen veel beter, maar we klagen meer. Ik doe ook vrijwilligerswerk voor de organisatie die kinderen met kanker helpt. Mijn eigen kinderen zijn heel trots op dat werk van mij. Zij zijn geprivilegieerde kinderen, maar ze moeten ook de andere kant van het leven, de armoede van anderen, leren zien. Zij groeien net als ik op met een sociaal geweten’.

Naast schrijven en vrijwilligerswerk heeft u ook een investeringsfonds opgezet?
Camilla Läckberg: ‘Ja een investeringsfonds van vrouwen voor vrouwen. Vrouwelijke ondernemers hebben het moeilijker om aan geld te komen dan mensen. Je hebt altijd wel mannenclubs, netwerken. Daar zijn vrouwen minder goed in. Wij investeren alleen in bedrijven die gerund worden door vrouwen of die vrouwenspullen maken. Daar halen mannen hun schouders voor op. Maar is make-up of tassen of ringen iets anders dan horloges of dure auto’s? Om mijn onafhankelijkheid te vieren na mijn scheiding kocht ik een dure ring (ze houdt haar hand omhoog om te laten zien) en daar is veel over geschreven in Zweden. Maar doen mensen dat ook als een man een peperduur horloge koopt? Met het fonds hoop ik dat de wereld van mijn 13-jarige dochter een beetje beter wordt, een beetje gelijker’.

Heeft u met al deze activiteiten en vier kinderen nog wel tijd om te schrijven?
Camilla Läckberg: ‘Mijn man doet veel thuis. Hij is een MMA-vechter. Een mixed martial arts fighter. Zo iemand die in een kooi gaat voor zijn gevecht. Hij is de vriendelijkste man op aarde en hij doet buiten de kooi niemand kwaad. We zijn echt elkaars tegenpool. Ik cultureel, schrijver, intellectueel. Hij doet sport. Behalve als hij traint voor een gevecht doet hij veel in huis. En ik plan heel veel. Dat komt vast door mijn achtergrond als econoom. Hoeveel woorden het boek wordt, wanneer het af moet zijn. Alleen bij Heks mislukte dat. Ik zou in december klaar zijn, maar ik voelde dat het verhaal nog niet af was. Uiteindelijk was ik in februari klaar. Nee, achteraf vind ik dat niet erg maar op het moment zelf….Ik ben nu eenmaal een beetje een control freak.

anthosBestel dit boek direct van de uitgever via deze link.